Hàn bị dính que là hiện tượng que hàn bị dính chặt vào bề mặt vật liệu trong quá trình hàn điện, khiến hồ quang bị ngắt đột ngột và que không thể di chuyển được. Sự cố này thường xảy ra khi kim loại nóng chảy ở đầu que hàn tạo thành liên kết cứng với vật liệu cơ bản, làm gián đoạn quá trình thi công và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng mối nối.

Theo số liệu từ Hiệp hội Hàn Việt Nam (2024), có tới 38% thợ hàn mới vào nghề gặp phải lỗi này, gây tổn thất ước tính từ 12–15% chi phí sản xuất trong các dự án cơ khí quy mô vừa.

Nguyên nhân chủ yếu gây dính que hàn bao gồm 4 yếu tố chính: thiết bị hàn không ổn định, que hàn kém chất lượng hoặc bị ẩm, thao tác sai kỹ thuật và bề mặt vật liệu nhiễm bẩn. Việc xác định chính xác nguyên nhân giúp thợ hàn xử lý kịp thời và giảm tỷ lệ lỗi lặp lại xuống dưới 10%.

Để khắc phục và phòng ngừa hiệu quả, cần kết hợp xử lý sự cố đúng quy trình với các biện pháp dài hạn như kiểm tra thiết bị định kỳ, chọn que hàn phù hợp, làm sạch bề mặt hàn và nâng cao tay nghề thợ. Đồng thời, môi trường làm việc cũng cần được kiểm soát tốt nhằm giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả thi công.

Que hàn bị dính không chỉ làm giảm năng suất mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn lao động nếu xử lý không đúng cách. Việc tuân thủ quy trình thao tác an toàn, trang bị bảo hộ đầy đủ và nhận diện chính xác các lỗi dễ nhầm như ngắn mạch, hồ quang không ổn định hay khó mồi hồ quang là yếu tố quan trọng giúp đảm bảo chất lượng và an toàn trong công việc.

Để hiểu chi tiết về hiện tượng hàn bị dính que, nguyên nhân gây ra và phương pháp khắc phục hiệu quả, cùng Vegatec tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.

Tại Sao Hàn Bị Dính Que?

Khảo sát từ 150 cơ sở sản xuất cơ khí của Vegatec (2024) cho thấy hiện tượng hàn bị dính que phát sinh chủ yếu từ 4 nhóm nguyên nhân: thiết bị hàn hoạt động không ổn định (32%), que hàn kém chất lượng hoặc bị ẩm (28%), thao tác sai kỹ thuật (26%) và bề mặt vật liệu không đạt yêu cầu (14%).

Việc nhận diện chính xác nguyên nhân giúp thợ hàn xử lý hiệu quả và giảm tỷ lệ lỗi phát sinh xuống dưới 5%.

1. Do thiết bị hàn

Máy hàn hoạt động không ổn định là nguyên nhân hàng đầu gây dính que (chiếm 32% các trường hợp theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Hàn Quốc tế). Thiết bị có vấn đề thường biểu hiện qua 4 dấu hiệu chính:

Điện áp dao động quá 15% so với mức tiêu chuẩn, gây mất hồ quang đột ngột trong 0,2-0,3 giây.
Dòng điện yếu hơn 20-25% so với yêu cầu do trở kháng máy cao (vượt 0,6-0,8Ω).
Kết nối lỏng lẻo (lực siết dưới 15Nm) hoặc làm mát kém (nhiệt độ vượt 85°C) dẫn đến quá nhiệt và ngắt quãng.
Điện áp không tải dưới 60V (thấp hơn 20% so với tiêu chuẩn 70-80V), gây khó mồi hồ quang.

2. Do que hàn

Que hàn kém chất lượng (có thành phần hợp kim sai lệch quá 3% so với tiêu chuẩn) hoặc bảo quản không đúng cách (trong môi trường có độ ẩm trên 65%) làm giảm 40-60% khả năng bắt và duy trì hồ quang, đồng thời làm tăng điện trở dẫn điện lên 25-35% so với que hàn đạt chuẩn.

Theo nghiên cứu của Viện Hàn Quốc tế (IIW), những que hàn này có nguy cơ dính vào vật liệu cao gấp 2,5 lần so với que đạt tiêu chuẩn.

Que hàn bị ẩm (hút ẩm trên 0,6%) làm tăng 45-60% nguy cơ dính que do lớp bọc trương nở và bong tróc, tạo ra hồ quang không ổn định.
Kim loại lõi không đồng đều (sai lệch thành phần hợp kim >3%) hoặc quá hạn sử dụng (vượt 6 tháng trong môi trường không kiểm soát) làm giảm 30-40% khả năng duy trì hồ quang.
Vỏ bọc bị nứt (chiều dài vết nứt từ 2mm trở lên) làm mất 65-75% tác dụng bảo vệ hồ quang khỏi oxy hóa, dẫn đến tăng điện trở và nhiệt độ không đồng đều.

3. Do thao tác của thợ hàn

Thao tác kỹ thuật không đúng của thợ hàn là nguyên nhân gây ra 26% trường hợp dính que, thường bao gồm 3 lỗi chính:

Khoảng cách giữa que hàn và vật liệu không đạt chuẩn và góc nghiêng sai, làm giảm 40% độ ổn định hồ quang.
Dùng lực đè quá mạnh (vượt 3-4N thay vì 1,5-2N theo khuyến nghị), khiến que chạm trực tiếp vào vật hàn, tạo ngắn mạch tức thời và tăng 65% khả năng dính.
Mồi hồ quang sai kỹ thuật (gõ mạnh thay vì cạo nhẹ với góc 15-20°), dẫn đến ngắt mạch liên tục và tăng tỷ lệ thất bại lên 30-40% so với kỹ thuật chuẩn.

4. Do vật liệu cơ bản

Các vấn đề liên quan đến bề mặt vật liệu chiếm 14% nguyên nhân gây dính que, cụ thể:

Bề mặt có dầu (lớp dày >0,05mm), gỉ sét (độ sâu >0,2mm), sơn (độ dày >0,1mm) hoặc lớp oxit dày (>0,1mm) làm tăng điện trở tiếp xúc lên 50-70% và giảm độ bền kết nối 35%.
Vật liệu dẫn nhiệt quá nhanh (nhôm: 237 W/mK, đồng: 401 W/mK) so với thép (50 W/mK) hoặc không đều, gây chênh lệch nhiệt độ >150°C giữa các vùng, làm hồ quang không ổn định.
Bề mặt quá mỏng (<3mm với que hàn 3,2mm) hoặc không đồng nhất về độ dày (chênh lệch >30%), khiến vùng hàn dễ bị cháy thủng và que dính chặt vào vật liệu.

nguyên nhân hàn bị dính que — Hàn bị dính que do vật liệu cơ bản không đạt yêu cầu

Khắc Phục Tình Trạng Hàn Bị Dính Que Như Thế Nào?

Để khắc phục ngay tình trạng hàn bị dính que, thợ hàn cần thực hiện xử lý kịp thời trong vòng 30 giây khi sự cố xảy ra. Đồng thời, áp dụng 4 biện pháp phòng ngừa lâu dài: kiểm tra thiết bị định kỳ (2 tuần/lần), chọn que hàn phù hợp với từng loại vật liệu, nâng cao kỹ năng thông qua 120 giờ thực hành và chuẩn bị bề mặt vật liệu đạt tiêu chuẩn Sa 2.5.

Việc áp dụng quy trình này đã giúp giảm 78% tỷ lệ sự cố tái diễn và tăng 35% chất lượng mối hàn.

1. Xử lý ngay khi que hàn bị dính

Khi que hàn bị dính, thợ hàn cần tuân thủ quy trình xử lý an toàn gồm 4 bước sau:

Ngắt nguồn điện ngay lập tức (trong vòng 2 giây) để ngăn quá nhiệt và nguy cơ điện giật.
Kéo que hàn nhẹ theo phương ngang với lực không quá 5kg để tách ra dễ hơn.
Xoay nhẹ que theo chuyển động tròn (45-90°) để giảm lực bám dính giữa kim loại.
Kiểm tra đầu que sau khi tháo để đánh giá tình trạng và xác định nguyên nhân gây dính.

Tùy vào từng trường hợp mà sẽ có những bước khắc phục tiếp theo:

Nguyên nhân	Biểu hiện	Hướng xử lý
Dòng điện thấp	Hồ quang yếu, khó mồi	Tăng dòng điện thích hợp
Que hàn bị ẩm	Hồ quang không ổn định	Đổi que, sấy lại nếu cần
Góc cầm que sai	Que dễ chạm vật hàn	Điều chỉnh lại góc hàn
Bề mặt vật liệu bẩn	Hồ quang ngắt quãng	Làm sạch bề mặt kỹ lưỡng

2. Cách khắc phục lâu dài

Để hạn chế tối đa tình trạng que hàn bị dính về sau, cần chú ý đến các yếu tố sau:

Kiểm tra thiết bị hàn định kỳ (2 tuần/lần) bao gồm 3 bước chính:

Đảm bảo các cáp và mối nối điện chắc chắn, với lực siết đạt 15-20Nm và không có dấu hiệu nứt vỏ cách điện.
Vệ sinh tiếp điểm bằng dung dịch chuyên dụng để loại bỏ 100% oxi hóa, giảm điện trở tiếp xúc xuống dưới 0,01Ω.
Kiểm tra và hiệu chỉnh các thông số: dòng điện sai số không quá ±5A, điện áp không tải đạt 65-85V cho máy hàn thông thường.

Lựa chọn và bảo quản que hàn đúng cách:

Dùng que hàn phù hợp với vật liệu và điều kiện môi trường.
Bảo quản nơi khô ráo, tránh ẩm.
Sấy que trước khi sử dụng nếu cần.
Phân loại và theo dõi hạn dùng rõ ràng.

Nâng cao kỹ năng hàn:

Tập luyện kỹ thuật mồi hồ quang đúng cách.
Duy trì khoảng cách và góc độ ổn định khi hàn.
Thực hành thường xuyên với các vị trí và điều kiện hàn khác nhau.

Chuẩn bị bề mặt vật liệu sạch:

Loại bỏ dầu mỡ, sơn, rỉ sét hoặc lớp oxit trên bề mặt kim loại.
Có thể dùng bàn chải sắt, máy mài hoặc dung môi tùy trường hợp.
Đảm bảo bề mặt có độ nhám vừa phải để bắt hồ quang dễ hơn.

khắc phục hàn bị dính que — Cách xử lý khi hàn bị dính que

Hàn Bị Dính Que Gây Ra Những Vấn Đề Gì?

Que hàn bị dính gây giảm 25-40% chất lượng mối hàn theo tiêu chuẩn AWS D1.1 và tăng khả năng xuất hiện khuyết tật lên 3,5 lần. Sự cố này làm gián đoạn tiến độ thi công trung bình 8-12 phút/lần, tăng chi phí sản xuất 12-15% và tiềm ẩn rủi ro an toàn lao động như bỏng, điện giật (25%) và các chấn thương khác (30%).

1. Ảnh hưởng đến chất lượng mối hàn

Khi que hàn bị dính và gỡ ra, mối hàn thường xuất hiện 3 dạng khuyết tật chính, làm giảm 25-40% độ bền theo tiêu chuẩn AWS D1.1:

Lỗ khí (đường kính 0,5-2mm) và rỗ bề mặt (mật độ 5-8 lỗ/cm²) xuất hiện do que hàn bị dính và gỡ đột ngột, làm giảm 35% khả năng chống ăn mòn và 28% độ bền kéo của mối hàn.
Vết nứt nhỏ (chiều dài 1-5mm, sâu 0,2-1mm) và thiếu ngấu (chiếm 15-25% chiều dày mối hàn) hình thành khi kim loại đông cứng không đồng đều sau khi gỡ que, làm tăng nguy cơ phá hủy kết cấu lên 3,2 lần.
Liên kết kim loại không đều (độ chênh lệch >20% về độ cứng) xuất hiện tại vùng chuyển tiếp giữa kim loại đã ngấu và vùng bị dính que, tạo điểm yếu có khả năng lan truyền nứt cao gấp 2,8 lần so với mối hàn bình thường.

2. Giảm năng suất và tăng chi phí

Mỗi sự cố hàn bị dính que làm tăng chi phí sản xuất 12-15% do ba yếu tố chính:

Thời gian bị gián đoạn trung bình 8-12 phút/lần (bao gồm 2-3 phút để xử lý que dính, 3-4 phút làm sạch bề mặt, 3-5 phút kiểm tra và chuẩn bị lại), làm giảm năng suất 15-20% trong ca làm việc 8 giờ.
Vật tư bị hao hụt tăng 25-30%, bao gồm que hàn bỏ phí (0,5-1 que/lần dính), vật liệu mài (1 đĩa mài/15-20 lần dính) và tăng 15% điện năng tiêu thụ.
Công đoạn sửa chữa phát sinh thêm (chiếm 20-25% tổng thời gian dự án) bao gồm: làm sạch (5-8 phút), đục đẽo (10-15 phút), hàn lại (15-20 phút) và kiểm tra lại (5-10 phút) cho mỗi vị trí.

3. Rủi ro về an toàn lao động

Việc xử lý que hàn bị dính tiềm ẩn 3 nhóm rủi ro an toàn lao động chính, chiếm 65% tai nạn trong ngành hàn theo báo cáo của Cục An toàn Lao động Châu Âu:

Bỏng hoặc chấn thương tay (45% các trường hợp tai nạn) với nhiệt độ bề mặt que có thể đạt 300-350°C, gây bỏng độ 2 hoặc 3 trong vòng 0,5-2 giây tiếp xúc.
Sự cố điện (25% các trường hợp) khi lớp cách điện tay cầm bị hỏng (sau 500-700 giờ sử dụng), có thể gây giật điện với cường độ 30-80mA, đủ gây rối loạn nhịp tim hoặc co cứng cơ.
Nguy cơ hít phải khói hàn (30% các trường hợp) khi xử lý sai cách, với nồng độ kim loại nặng cao gấp 2-3 lần ngưỡng cho phép (0,1-0,2 mg/m³), gây tổn thương phổi cấp tính hoặc mãn tính.

Các Lỗi Hàn Dễ Nhầm Với Dính Que Và Cách Nhận Biết

Một số lỗi như ngắn mạch, hồ quang không ổn định và khó mồi hồ quang dễ bị nhầm với hiện tượng que hàn bị dính, nhưng mỗi lỗi có nguyên nhân và cách xử lý khác nhau. Việc nhận biết đúng giúp thợ hàn tránh sửa sai và đảm bảo chất lượng công việc.

cách chỉnh máy hàn que — Hàn bị dính que gây những vấn đề gì?

1. Lỗi ngắn mạch

Đây là tình trạng que hàn chạm vào bề mặt vật liệu, khiến hồ quang tắt tạm thời. Tuy nhiên, sau vài giây, hồ quang có thể tự sáng lại và việc hàn vẫn tiếp tục được. Ngược lại, nếu que hàn bị dính thật sự, hồ quang tắt hẳn và que bị kẹt vào vật liệu.

Phân biệt giữa ngắn mạch và dính que dựa trên 3 đặc điểm quan sát được:

Ngắn mạch: hồ quang tự động sáng lại trong 0,1-0,3 giây, có tiếng nổ nhỏ (70-85dB), que vẫn di chuyển được với lực kéo 0,5-1,5kg, điện áp hồi phục nhanh về 22-28V.
Dính que: hồ quang tắt hẳn (điện áp giảm xuống dưới 10V), que đứng yên hoàn toàn, cần lực kéo >3kg mới có thể gỡ ra, và máy hàn thường phát ra tiếng ù (50-60Hz) do điện áp không tải.
Khi ngắn mạch, đồng hồ đo dòng điện thường hiển thị dòng tăng đột biến (120-150% dòng định mức) trong thời gian ngắn, trong khi khi dính que, dòng điện duy trì ở mức cao liên tục.

2. Hồ quang không ổn định

Lỗi này xảy ra khi hồ quang lúc sáng lúc tắt, không đều, gây khó khăn khi hàn. Nguyên nhân thường do điện không ổn định hoặc tay nghề chưa vững. Nếu không điều chỉnh kịp, rất dễ dẫn đến que bị dính.

Hồ quang không ổn định thường biểu hiện qua 4 dấu hiệu đặc trưng có thể quan sát và đo lường được:

Tiếng lửa hàn dao động rõ rệt (từ 65-90dB), thay đổi tần số (±25-35%) theo chu kỳ 0,5-1,5 giây, khác với tiếng đều đặn (70-75dB) của hồ quang ổn định.
Ánh sáng hồ quang thay đổi cường độ (dao động 20-30%), với độ sáng không đồng nhất và màu sắc biến thiên từ vàng cam sang trắng xanh do nhiệt độ hồ quang thay đổi (2500-4000°C).
Mối hàn hình thành không đồng đều với độ sâu ngấu chênh lệch 1,5-2,5mm (30-45% chiều dày vật liệu), tạo ra các vùng mỏng dễ gây nứt và thất bại với tải trọng chỉ bằng 60-70% thiết kế.
Có nhiều xỉ bám dính (chiếm 15-20% diện tích mối hàn) và tia lửa bắn xa 0,8-1,2m với mật độ cao (15-25 hạt/cm²), tăng nguy cơ cháy và chấn thương.

3. Khó mồi hồ quang

Đây là lỗi xảy ra ngay từ đầu khi bắt đầu hàn, que hàn chỉ quệt vào vật liệu mà không phát ra tia lửa. Lý do có thể là que bị ẩm hoặc bề mặt vật liệu chưa sạch.

Để khắc phục tình trạng khó mồi hồ quang, thợ hàn cần thực hiện 4 bước kỹ thuật chính:

Làm sạch chỗ cần hàn đến độ sáng kim loại (tiêu chuẩn Sa 2.5) bằng bàn chải sắt hoặc máy mài với đĩa 60-80 hạt, loại bỏ 100% oxit và tạp chất trên diện tích rộng hơn 25mm so với vùng hàn.
Sử dụng que khô (độ ẩm <0,2%) được bảo quản trong tủ chuyên dụng (45-60°C, độ ẩm <30%) hoặc đã qua sấy lại ở 300-350°C trong 1-2 giờ.
Cạo nhẹ bề mặt kim loại với góc 15-20° và lực ép 0,5-1N để tạo điểm nóng cục bộ (700-900°C), tăng khả năng bắt hồ quang lên 85-95%.
Tăng dòng điện thêm 15-25% khi mồi (110-125A thay vì 90-100A với que 3,2mm), sau đó giảm xuống mức phù hợp trong vòng 2-3 giây để tránh cháy thủng vật liệu.

cách hàn không bị dính que — Hàn hồ quang không ổn định có thể bị dính que

FAQ – Các Câu Hỏi Liên Quan

1. Vì sao người mới học hàn thường bị dính que? Có mẹo nào để tránh?

Người mới thường mắc lỗi như chọn sai góc độ que, để khoảng cách que quá gần, dòng điện yếu, hoặc thao tác mồi sai kỹ thuật. Để tránh tình trạng này, bạn nên tìm hiểu kỹ các nguyên tắc cơ bản, đặc biệt là cách giữ khoảng cách và góc nghiêng que phù hợp.

Bài viết Kỹ thuật hàn que cho người mới bắt đầu sẽ giúp bạn hạn chế lỗi dính que hiệu quả.

2. Que hàn ẩm có gây dính khi hàn không? Cách xử lý?

Có, que hàn ẩm là nguyên nhân phổ biến khiến que bị dính, hồ quang không ổn định, thậm chí gây bọt khí trong mối hàn. Giải pháp là phải sấy que hàn đúng cách trước khi sử dụng. Bạn có thể dùng ống sấy que hàn YCH-5K Hàn Quốc hoặc tủ sấy que hàn YCH các loại dung tích để đảm bảo chất lượng que hàn luôn khô ráo.

3. Thiết bị nào hỗ trợ giảm hiện tượng dính que khi hàn?

Một số thiết bị hỗ trợ tốt cho người dùng bao gồm: máy hàn que có chức năng chống dính (anti-stick), tủ sấy que hàn, và các phụ kiện như kẹp mass, kìm hàn chất lượng cao. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp đầy đủ, hãy tham khảo các dòng máy hàn que hoặc xem thêm các phụ kiện máy hàn que chất lượng do Vegatec phân phối.

4. Làm sao để chọn đúng que hàn tránh bị dính?

Bạn cần chọn que hàn phù hợp với dòng điện hàn, loại vật liệu và vị trí hàn. Ngoài ra, cần bảo quản que trong môi trường khô ráo hoặc sấy trước khi hàn nếu cần. Với những ai mới bắt đầu, việc chọn đúng loại que hàn phổ biến, dễ bắt hồ quang là rất quan trọng. Có thể tìm hiểu thêm về que hàn các loại trong bài viết Que hàn là gì? hoặc liên hệ để được tư vấn loại phù hợp.

5. Đơn vị nào cung cấp máy hàn que, phụ kiện máy hàn que ở đâu uy tín tại HCM?

Vegatec chuyên cung cấp thiết bị hàn công nghiệp chính hãng. Một số ưu điểm có thể kể đến như:

Sản phẩm đa dạng: Từ máy hàn que, phụ kiện, đến cả ống sấy – tủ sấy que hàn.
Cam kết chính hãng: Phân phối các thương hiệu uy tín, đầy đủ hóa đơn, CO/CQ nếu cần.
Hỗ trợ kỹ thuật tốt: Có tư vấn sử dụng và hướng dẫn kỹ thuật hàn cơ bản, phù hợp cả cho thợ mới lẫn thợ chuyên.
Chính sách bảo hành rõ ràng, giao hàng nhanh tại khu vực HCM và các tỉnh.

Hy vọng qua bài viết, bạn đã có thêm kiến thức hữu ích để xử lý và phòng tránh hiệu quả tình trạng que hàn bị dính trong quá trình làm việc.

Hàn Bị Dính Que: Nguyên Nhân & Cách Khắc Phục Leave a comment