Nguyên Tắc An Toàn Khi Sử Dụng Máy Hàn Leave a comment

Máy hàn là một thiết bị công nghiệp không thể thiếu trong nhiều ngành như cơ khí, xây dựng, đóng tàu và chế tạo máy. Hoạt động bằng cách sử dụng dòng điện cao áp để tạo ra nhiệt độ cực cao (lên đến 3000-4000 độ C), máy hàn có khả năng nung chảy và liên kết các chi tiết kim loại một cách hiệu quả.

An toàn lao động khi sử dụng máy hàn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo sức khỏe và tính mạng cho người lao động, góp phần nâng cao hiệu quả công việc và thúc đẩy sự phát triển của ngành. Bởi quá trình hàn tiềm ẩn nhiều nguy cơ như điện giật, cháy nổ, bỏng, ngộ độc, bụi, tiếng ồn… gây ra các vụ tai nạn nghiêm trọng.

Theo số liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), ngành hàn chiếm tới 25% tổng số vụ tai nạn lao động trên toàn cầu. Con số này cho thấy tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp an toàn.

Để đảm bảo an toàn, người thợ hàn cần chú ý các nguyên tắc:

• Nắm vững và thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc về an toàn điện.
• Đảm bảo môi trường làm việc an toàn.
• Trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cá nhân.
• Thực hiện các biện pháp phòng ngừa cháy nổ.
• Vệ sinh cá nhân và không gian làm việc sau khi hàn.

Việc tuân thủ các nguyên tắc này không chỉ bảo vệ người lao động mà còn là chìa khóa để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Theo dõi ngay các nguyên tắc “vàng” khi sử dụng máy hàn để làm việc hiệu quả và an toàn nhé.

Các Nguyên Tắc An Toàn Khi Sử Dụng Máy Hàn Có Quan Trọng?

An toàn lao động khi sử dụng máy hàn đóng vai trò vô cùng quan trọng, đảm bảo sức khỏe và tính mạng cho người lao động, góp phần nâng cao hiệu quả công việc và thúc đẩy sự phát triển của ngành. Đây là yếu tố tiên quyết và sống còn trong mọi ngành nghề, đặc biệt với nghề hàn – một trong những nghề có tỷ lệ rủi ro và tai nạn lao động cao nhất.

Thực hiện các nguyên tắc an toàn khi sử dụng máy hàn có vai trò:

• Bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người lao động tránh khỏi những nguy cơ như điện giật, bỏng, ngạt thở do khói hàn, tiếng ồn lớn, tia UV/IR,…
• Nâng cao hiệu quả công việc bằng cách tạo môi trường làm việc an toàn, giảm thiểu thiệt hại và giúp người người lao động có tâm lý thoải mái, tập trung hơn vào công việc.
• Góp phần xây dựng môi trường làm việc văn minh, chuyên nghiệp, thúc đẩy sự phát triển của ngành một cách có kỷ luật và an toàn.

Chính vì vậy, việc nắm vững và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc, quy định an toàn khi sử dụng máy hàn là nhiệm vụ bắt buộc và trách nhiệm của mỗi người thợ hàn.

Nguy Cơ Tiềm Ẩn Khi Sử Dụng Máy Hàn

Máy hàn thường sử dụng dòng điện có điện áp từ vài chục đến vài trăm vôn (tùy loại máy hàn) và tạo ra nhiệt độ cực cao (có thể lên đến 3000 – 6000 độ C tùy phương pháp hàn). Quá trình này tiềm ẩn nhiều nguy cơ như điện giật, cháy nổ, bỏng, tổn thương mắt do tia cực tím, ngộ độc do khí độc, cũng như phát sinh bụi kim loại và tiếng ồn có thể gây hại cho phổi và thính lực của người thợ.

Những tiềm ẩn khi sử dụng máy hàn không an toàn:

• Điện giật

Máy hàn sử dụng dòng điện lớn để tạo ra hồ quang điện nhằm làm nóng chảy kim loại để hàn. Dòng điện này có thể gây nguy hiểm nếu không được kiểm soát và cách điện đúng cách:

• Máy hàn kém chất lượng.
• Kết nối điện không đảm bảo.
• Môi trường ẩm ướt.
• …

Hậu quả để lại của điện giật khi sử dụng máy hàn có thể gây tê liệt cơ, rối loạn nhịp tim, hô hấp, bỏng, hoại tử tổ chức tim, não và nghiêm trọng nhất là tử vong.

• Cháy nổ

Ngọn lửa hàn có nhiệt độ cực cao, từ 3000-4000 độ C, dễ gây bén lửa. Tia lửa điện, xỉ hàn văng xa 10-15m và các loại khí như oxy, axetylen, hydro… dễ cháy nổ khi gặp tia lửa. Nguyên nhân gây cháy nổ phổ biến là do tia lửa điện, xỉ hàn phát tán bén lửa, rò rỉ, xì khí đốt hoặc bất cẩn khi hút thuốc, đun nấu trong khu vực hàn.

Cháy nổ khi sử dụng máy hàn có thể gây bỏng nặng, suy hô hấp và thiệt hại về người và của. Theo thống kê, cháy nổ là nguyên nhân gây ra 21% tổng số tai nạn lao động chết người.

• Bỏng, tổn thương mắt

Nhiệt độ vùng hồ quang có thể lên tới gần 4000 độ C. Các tia bức xạ như tia cực tím, tia hồng ngoại… phát ra từ quá trình hàn với cường độ cao gấp 5-30 lần ánh sáng mặt trời vì vậy nguy cơ bỏng nhiệt đối với người lao động rất cao. Không những thế, cường độ tia cực tím, tia hồng ngoại phát ra từ hồ quang hàn có thể gây viêm giác mạc cấp, đục thủy tinh thể, thoái hóa võng mạc, lác, sụp mi,…

Chính vì vậy, người lao động cần trang bị đủ đồ bảo hộ cần thiết để đảm bảo an toàn.

• Ngộ độc

Quá trình hàn sinh ra nhiều loại khí độc như ozon (O3), carbon monoxide (CO), nitrogen dioxide (NO2)… với nồng độ cao gấp 2-10 lần tiêu chuẩn cho phép. Ngoài ra, bụi kim loại nặng như chì, cadimi, kẽm, niken… cũng được phát tán với mật độ dày đặc. Hít phải các khí độc có thể gây ra ngộ độc cấp tính, mãn tính hoặc ung thư phổi, bệnh bụi phổi silic.

Tỷ lệ ngộ độc nghề nghiệp của thợ hàn cao gấp 5-7 lần so với nghề khác. Cứ 4 người thợ hàn thì có 1 người mắc bệnh hô hấp và 80% thợ hàn trên 20 năm có dấu hiệu bụi phổi silic.

• Bụi, tiếng ồn

Bụi hàn chứa hàm lượng cao các kim loại nặng độc hại như chì, kẽm, cadimi, crom, niken… Khi hít phải, chúng sẽ tích tụ trong phổi, gây viêm phế quản mãn tính, giảm chức năng hô hấp, thậm chí ung thư phổi.

Theo nghiên cứu của Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động, nồng độ bụi hàn trung bình tại các nhà máy cơ khí Việt Nam là 15-20 mg/m3, cao gấp 7-10 lần tiêu chuẩn cho phép. Tỷ lệ công nhân mắc bệnh bụi phổi nghề nghiệp chiếm tới 38,5%.

Ngoài ra, tiếng ồn phát ra trong quá trình hàn cũng vô cùng nguy hiểm. Máy mài góc khi hoạt động tạo ra tiếng ồn lên đến 110-120 dBA, vượt xa ngưỡng an toàn 85 dBA. Tiếp xúc thường xuyên trong môi trường ồn ào sẽ khiến thính lực suy giảm dần, thậm chí dẫn đến điếc nghề nghiệp không hồi phục.

Thống kê cho thấy có tới 75% công nhân hàn bị suy giảm thính lực ở các mức độ khác nhau sau 10 năm làm việc.

Nguyên Tắc An Toàn Khi Sử Dụng Máy Hàn

Có 5 nguyên tắc an toàn khi sử dụng máy hàn mà người lao động cần tuân thủ là nguyên tắc an toàn về điện, môi trường khi hàn, bảo vệ cá nhân, phòng ngừa cháy nổ và vệ sinh sau khi hàn.

1. Nguyên tắc an toàn về điện

Cần kiểm tra kỹ lưỡng toàn bộ hệ thống dẫn điện, bao gồm dây cáp, cầu dao, cầu chì, hộp điện… Các thiết bị này phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, không bị hở, rò rỉ điện, đảm bảo cách điện tốt.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Tiêu chuẩn Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC), điện trở cách điện của dây hàn phải đạt tối thiểu 1MΩ/m.

Hạng mục	Chu kỳ kiểm định	Tiêu chuẩn
Dây cáp, đầu cực	6 tháng	Điện trở cách điện ≥ 1MΩ/m, không rạn nứt
Cầu dao, cầu chì	3 tháng	Tiếp xúc tốt, không quá tải
Hộp điện, tủ điện	1 năm	Kín nước, cách điện ≥ 2MΩ

Bên cạnh đó, việc nối đất (tiếp địa) cho thân máy hàn và vật cần hàn là cực kỳ cần thiết. Dây nối đất giúp trung hòa điện tích, ngăn chặn dòng điện chạy qua cơ thể nếu chẳng may xảy ra rò rỉ, chập điện. Tiêu chuẩn TCVN 4756:2002 quy định điện trở nối đất không được vượt quá 4Ω.

Sử dụng các thiết bị đóng ngắt tự động, chống rò điện như ELCB (cầu dao chống rò), RCCB (cầu dao chống dòng rò)… cũng là biện pháp hữu hiệu để bảo vệ an toàn. Khi phát hiện dòng rò vượt ngưỡng 30mA, chúng sẽ tự động ngắt mạch trong vòng 0,1 giây, kịp thời ngăn ngừa điện giật.

Cuối cùng, bản thân người thợ hàn cũng cần trang bị bảo hộ cá nhân đầy đủ gồm quần áo bảo hộ khô, cách điện, găng tay cao su, ủng cách điện… để tránh tiếp xúc trực tiếp với dòng điện.

2. Nguyên tắc an toàn môi trường khi hàn

Trước khi hàn, điều quan trọng là phải kiểm tra kỹ van, đầu nối của bình khí, đặc biệt là bình khí nén như oxy, axetylen… để phát hiện rò rỉ, hở van. Một tia lửa nhỏ cũng có thể gây cháy nổ khí đến 10m3. Vì vậy, cần lắp van chống lưu lượng ngược, van an toàn để tự động ngắt khi áp suất vượt ngưỡng.

Hàn ở nơi thông thoáng, lắp đặt hệ thống hút khói, thông gió đạt tiêu chuẩn là điều kiện bắt buộc. Lưu lượng hút khói phải đạt tối thiểu 50m3/h/kW công suất máy hàn. Mật độ bụi không vượt quá 50mg/m3, nồng độ CO dưới 50ppm.

Đặt tấm chắn che chắn xung quanh khu vực hàn và loại bỏ các vật liệu dễ cháy như vải vụn, giẻ lau, dầu mỡ, dung môi hữu cơ… để tránh tia lửa bắn ra gây cháy.

3. Nguyên tắc an toàn cá nhân

Trong quá trình hàn, thợ hàn phải mang đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE): kính hàn, mặt nạ, khẩu trang, găng tay hàn, quần áo bảo hộ, ủng hàn… để tránh tổn thương tất cả bộ phận cơ thể bởi tia hồ quang, hít phải bụi, khí độc. Tiếp xúc trực tiếp với tia cực tím cường độ cao có thể gây viêm giác mạc, đục thủy tinh thể. Khí CO, NOx… dễ gây ngạt, ngộ độc nếu hít phải liều lượng lớn.

Đồng thời người lao động cần điều chỉnh tư thế hàn đúng kỹ thuật, cụ thể:

• Tư thế hàn đứng dành cho các mối hàn ở vị trí phảng, hàn dọc, hàn góc.
• Tư thế hàn ngồi phù hợp cho các mối hàn ở vị trí thấp, hàn các chi tiết phức tạp.
• Khi hàn ở trên cao phải sử dụng dây an toàn phù hợp với kích thước cơ thể, được cố định chắc chắn. Tránh làm việc ở những nơi gió mạnh hoặc thời tiết xấu.
• Tại những không gian hẹp, người lao động cần sử dụng hệ thống thông gió, quạt để đảm bảo khu vực hàn thông thoáng, điều chỉnh tư thế thoải mái và dùng các dụng cụ hỗ trợ như đệm lót, giá đỡ để giảm bớt áp lực lên cơ thể.

Sau khi kết thúc công việc, thợ hàn cần tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo, đặc biệt là rửa tay thật kỹ bằng xà phòng để loại bỏ các chất độc hại bám dính trên da trước khi ăn uống.

4. Nguyên tắc an toàn phòng ngừa cháy nổ

Công tác phòng chống cháy nổ (PCCC) đóng vai trò sống còn khi hàn. Cần trang bị đầy đủ các phương tiện PCCC như bình chữa cháy, thùng cát, xô nước… đặt gần khu vực hàn để xử lý kịp thời khi xảy ra sự cố. Cần bố trí sẵn phương tiện chữa cháy như sau:

Diện tích	Số bình chữa cháy	Dung tích
< 50m2	1	4kg bột hoặc 8l bọt
50-150m2	2	8kg bột hoặc 10l bọt
150-300m2	3	12kg bột hoặc 10l bọt

Tuyệt đối không hàn gần nơi để hóa chất dễ cháy nổ, bình gas, thùng nhiên liệu… Nhiệt độ hàn lên đến 3000 – 4000 độ C, tia lửa có thể bắn xa 10m, dễ dàng gây cháy nổ các chất này. Phải giữ khoảng cách an toàn:

• Bình gas đến 100kg: cách 5m.
• Bình gas trên 100kg: cách 10m.
• Kho xăng dầu, hóa chất: cách 20m.

Sau khi hàn, phải kiểm tra kỹ mối hàn, loại bỏ hết xỉ hàn, mẩu kim loại nóng vương vãi, đề phòng nguy cơ cháy âm ỉ. Cắt nguồn điện máy hàn khi không sử dụng hoặc di chuyển để tránh hiện tượng quá tải gây chập, cháy nổ.

5. Nguyên tắc an toàn sau khi hàn

Sau ca làm việc, cần vệ sinh sạch sẽ dụng cụ, máy hàn, thu gom điện cực, xỉ hàn, phôi sắt thải… đưa về nơi quy định, tránh rơi vãi gây tai nạn.

Kiểm tra cẩn thận khu vực hàn, đảm bảo không còn tia lửa, mẩu kim loại nóng, mùi khét… để loại trừ nguy cơ cháy nổ. Đóng van gas, xả hết khí trong dây hàn, tắt nguồn điện máy hàn, rút phích cắm để cô lập hoàn toàn với nguồn điện. Để mối hàn, vật liệu nguội hoàn toàn dưới 60 độ C trước khi di chuyển, tránh bị bỏng do tiếp xúc.

Có thể thấy, quá trình sử dụng máy hàn cần chuẩn bị nhiều công đoạn, đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt từ trước, trong và sau khi hàn. Chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể gây ra hậu quả khôn lường.

Theo báo cáo của Bộ LĐ-TB&XH, nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp an toàn, tai nạn lao động trong ngành hàn đã giảm 25% trong 5 năm qua.

Vì vậy, người thợ hàn cần thường xuyên cập nhật kiến thức, rèn luyện kỹ năng và ý thức tự giác chấp hành nội quy an toàn. Đó chính là chìa khóa để mỗi chúng ta vừa hoàn thành tốt công việc, vừa bảo vệ an toàn cho bản thân, đồng nghiệp và tài sản chung.

Các Câu Hỏi Phổ Biến Liên Quan Đến An Toàn Khi Sử Dụng Máy Hàn

1. Nồng độ bụi, tiếng ồn tối đa cho phép khi hàn là bao nhiêu?

Theo QCVN 02:2019/BYT, nồng độ bụi hàn tối đa cho phép là 2 mg/m3 với bụi chì, 5 mg/m3 với bụi kẽm, niken và 0,01 mg/m3 với bụi crom, cadimi. Mức ồn tối đa cho phép là 85 dBA.

2. Làm thế nào để giảm thiểu bụi, tiếng ồn khi sử dụng máy hàn?

Giảm thiểu bụi và tiếng ồn khi sử dụng máy hàn, người lao động nên chuẩn bị:

• Sử dụng hệ thống thu gom bụi chuyên dụng cho máy hàn để hút bụi và mạt kim loại sinh ra trong quá trình hàn. Hệ thống này bao gồm quạt hút, ống dẫn và bộ lọc bụi.
• Lắp đặt màn chắn bụi xung quanh khu vực hàn để hạn chế bụi bẩn lan rộng.
• Sử dụng mặt nạ hàn có bộ lọc để bảo vệ đường hô hấp khỏi bụi bẩn và khói hàn.
• Thường xuyên vệ sinh khu vực làm việc để loại bỏ bụi bẩn và mạt kim loại.
• Giảm cường độ dòng điện hàn có thể giúp giảm thiểu lượng bụi và tiếng ồn sinh ra.
• Sử dụng que hàn ít khói để giảm thiểu lượng khói và bụi sinh ra.

3. Hít phải bao nhiêu bụi chì sẽ bị ngộ độc?

Hít phải 1-2 mg bụi chì/m3 trong 8h/ngày sẽ gây nhiễm độc chì mãn tính sau 1-2 năm. Các triệu chứng gồm thiếu máu, mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, táo bón, run tay chân, mất trí nhớ…

4. Tiếp xúc với tiếng ồn trên 90 dBA bao lâu sẽ bị điếc nghề nghiệp?

Tiếp xúc với tiếng ồn trên 90 dBA liên tục trong 4h/ngày, 5 ngày/tuần sẽ làm tăng 25% nguy cơ điếc nghề nghiệp sau 5 năm và 50% sau 10 năm. Ở mức 100 dBA, chỉ cần tiếp xúc 15 phút/ngày cũng gây điếc.

5. Làm thế nào để phát hiện sớm bệnh bụi phổi, điếc nghề nghiệp?

Công nhân hàn cần được khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, bao gồm chụp X-quang phổi, đo chức năng hô hấp, thính lực đồ, xét nghiệm chì, kẽm, cadimi trong máu và nước tiểu. Nếu phát hiện bất thường cần được điều trị và thay đổi vị trí làm việc kịp thời.

6. Khẩu trang phòng độc loại nào tốt nhất cho thợ hàn?

Khẩu trang tốt nhất cho thợ hàn là loại có van thở, lọc được trên 99% hạt bụi kích thước 0,3 μm, đạt tiêu chuẩn N95 của NIOSH hoặc FFP2 của châu u. Nên chọn loại vừa vặn với khuôn mặt, có thể điều chỉnh độ căng dây đeo.

7. Hệ thống hút bụi, thông gió cần đáp ứng những yêu cầu gì?

Hệ thống hút bụi, thông gió phải đảm bảo lưu lượng hút ≥ 5000 m3/h, lọc được ≥ 99% bụi có kích thước ≥ 0,5 μm, duy trì nồng độ bụi dưới 50 mg/m3 và nồng độ CO dưới 50 ppm. Cần được kiểm tra, bảo trì định kỳ 3 tháng/lần.

8. Xử phạt thế nào nếu vi phạm quy định về bụi, tiếng ồn khi hàn?

Theo Nghị định 28/2020/NĐ-CP, phạt tiền 5-10 triệu đồng nếu không cung cấp đủ phương tiện bảo vệ; 20-25 triệu đồng nếu để công nhân tiếp xúc với bụi, ồn vượt ngưỡng cho phép; 25-35 triệu đồng nếu gây bệnh nghề nghiệp. Nếu vi phạm nhiều lần có thể bị đình chỉ hoạt động 1-3 tháng.

9. Làm thế nào để nâng cao nhận thức bảo vệ công nhân hàn?

Cần tổ chức các lớp tập huấn, diễn tập xử lý sự cố, treo băng rôn, khẩu hiệu, phát tờ rơi về an toàn hàn. Khen thưởng kịp thời các cá nhân, tổ đội thực hiện tốt. Qua đó, giúp công nhân hiểu rõ tác hại của bụi, tiếng ồn và biện pháp phòng tránh.

10. Nên sử dụng các loại máy hàn nào để an toàn cho người lao động?

Việc lựa chọn loại máy hàn phù hợp không chỉ đảm bảo hiệu quả công việc mà còn góp phần quan trọng vào an toàn cho người lao động. Khi lựa chọn máy hàn, người lao động nên chọn các loại máy hàn que, TIG, MIG hoặc plasma,… của các thương hiệu uy tín, có chứng nhận an toàn.

Đồng thời hãy lựa chọn những loại máy có các chức năng an toàn như tự ngắt hồ quang, chống giật, bảo vệ quá tải và có cảnh báo lỗi,… để bảo vệ máy và người sử dụng, kịp thời khắc phục những hậu quả có thể xảy đến trong quá trình hàn. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo ngay bài viết: Hướng dẫn cách sửa chữa máy hàn bị hỏng nhanh, hiệu quả nhất hiện nay được nhiều chuyên gia chia sẻ.

11. Địa chỉ bán máy hàn chất lượng, giá tốt?

Với hơn 20 năm kinh nghiệm, Vegatec là đơn vị uy tín hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp các loại máy móc hàn kim loại, máy cắt CNC, máy gia công, phụ tùng,… chính hãng, đảm bảo chất lượng và giá thành cạnh tranh.

Những ưu điểm khi mua máy tại Vegatec:

Chất lượng luôn được đặt lên hàng đầu:

• Tất cả sản phẩm tại Vegatec đều trải qua quy trình kiểm tra nghiêm ngặt trước khi xuất kho, đảm bảo chất lượng hoạt động ổn định và hiệu quả.
• Mỗi sản phẩm đi kèm chính sách bảo hành riêng, mang đến quyền lợi tối ưu cho khách hàng.
• Vegatec hỗ trợ giao hàng miễn phí trên toàn quốc, giúp khách hàng tiết kiệm chi phí.

Đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp:

• Cung cấp dịch vụ tư vấn tận tình, chu đáo, giúp khách hàng lựa chọn máy móc phù hợp nhất với nhu cầu và tính chất công việc.
• Nhân viên am hiểu máy móc, có kinh nghiệm làm nghề dày dặn, sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của khách hàng.

Hỗ trợ khách hàng chu đáo:

• Cung cấp đầy đủ hóa đơn, chứng từ cho sản phẩm.
• Chế độ bảo hành linh hoạt, đảm bảo quyền lợi cho khách hàng.
• Hỗ trợ sửa chữa, bảo dưỡng máy móc tận nơi.

Khách hàng có nhu cầu về các sản phẩm máy hàn kim loại cũng như các máy công nghiệp khác, liên hệ hotline Vegatec để được hỗ trợ tư vấn và báo giá cụ thể nhé.

Mong rằng với các nguyên tắc an toàn khi sử dụng máy hàn mà bài viết cung cấp, bạn sẽ phần nào giảm thiểu được những nguy cơ tiềm ẩn gây ảnh hưởng đến máy móc, tài sản và tính mạng của bản thân.