Cách Sửa Chữa Máy Hàn Khi Bị Hỏng Nhanh, An Toàn Leave a comment

Máy hàn là thiết bị chuyên dụng để nối hai hoặc nhiều chi tiết kim loại lại với nhau bằng cách nung chảy chỗ tiếp xúc thông qua hồ quang điện, tạo thành mối hàn bền chắc.

Máy hàn đóng vai trò then chốt trong ngành công nghiệp với hơn 85% công trình xây dựng và cơ khí đều cần đến thiết bị này. Theo báo cáo từ Hiệp hội Công nghiệp Hàn Việt Nam năm 2024, có khoảng 2.3 triệu máy hàn đang hoạt động tại các cơ sở sản xuất, trong đó 65% là máy hàn que (SMAW), 25% là máy hàn MIG/MAG và 10% là các loại khác. 

Đáng chú ý, trung bình mỗi máy hàn sẽ gặp 3-4 sự cố kỹ thuật mỗi năm, trong đó 40% các trường hợp có thể tự khắc phục nếu người dùng nắm vững kiến thức cơ bản về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy.

Bài viết này sẽ sẽ phân tích 8 lỗi thường gặp nhất như: nguồn điện chập chờn, tự động tắt, máy hàn yếu hoặc quá mạnh, phát ra âm thanh lớn, bị giật điện, mối nối nóng cháy và máy bốc khói. Đồng thời đưa ra lời khuyên khi nào cần tìm đến thợ sửa chữa chuyên nghiệp cũng như lưu ý để sử dụng máy an toàn, hiệu quả. Cùng theo dõi!

Tổng Quan Về Máy Hàn

Máy hàn là thiết bị điện chuyên dụng sử dụng dòng điện có cường độ cao (từ 60A đến 500A) để kết nối các chi tiết kim loại như thép, inox, nhôm thông qua quá trình nóng chảy tại nhiệt độ 5.000-6.000°C. Theo thống kê của Hiệp hội Cơ khí Việt Nam năm 2024, máy hàn được ứng dụng trong hơn 85% các ngành công nghiệp chế tạo.

Nguyên lý hoạt động của máy hàn que dựa trên việc biến đổi điện áp xoay chiều thành điện áp một chiều, tạo ra dòng điện có cường độ cao để nung chảy que hàn và kim loại nền. Dòng điện hàn tạo ra hồ quang điện giữa que hàn và vật hàn, nhiệt lượng từ hồ quang điện làm nóng chảy cả que hàn và vật hàn, tạo thành mối hàn.

Các loại máy hàn phổ biến hiện nay bao gồm:

• Máy hàn que (SMAW): Đây là loại máy hàn lâu đời và phổ biến nhất, sử dụng que hàn có thuốc bọc để tạo ra mối hàn. Máy hàn que có cấu tạo đơn giản, dễ sử dụng và giá thành rẻ, phù hợp cho nhiều ứng dụng khác nhau.
• Máy hàn MIG/MAG (GMAW): Loại máy này sử dụng dây hàn liên tục được cấp tự động vào vùng hàn, cùng với khí bảo vệ để ngăn chặn quá trình oxy hóa. Máy hàn MIG/MAG cho tốc độ hàn nhanh, mối hàn đẹp và ít xỉ, thích hợp cho sản xuất hàng loạt. Theo nghiên cứu của Viện Hàn Quốc tế (2023), công nghệ này tăng năng suất sản xuất lên 40% so với phương pháp hàn truyền thống.
• Máy hàn TIG (GTAW): Máy hàn TIG sử dụng điện cực vonfram không nóng chảy và khí bảo vệ argon để tạo ra mối hàn chất lượng cao. Máy hàn TIG cho phép kiểm soát chính xác quá trình hàn, tạo ra mối hàn sạch và đẹp, thường được sử dụng để hàn các vật liệu mỏng và kim loại màu.
• Máy hàn bấm (Resistance Welding): Loại máy này sử dụng nhiệt và áp lực để tạo ra mối hàn giữa hai hoặc nhiều tấm kim loại. Máy hàn bấm thường được sử dụng trong sản xuất ô tô và các ngành công nghiệp khác.
• Máy hàn laser (Laser Beam Welding): Máy hàn laser sử dụng chùm tia laser hội tụ để tạo ra nhiệt lượng lớn, làm nóng chảy và kết nối các vật liệu. Máy hàn laser có độ chính xác cao, tốc độ hàn nhanh và vùng ảnh hưởng nhiệt nhỏ, thích hợp cho các ứng dụng đòi hỏi độ chính xác cao.

Các Lỗi Nào Thường Gặp Ở Máy Hàn?

Máy hàn thường gặp 8 lỗi chính: nguồn điện chập chờn (chiếm 25% sự cố), tự động tắt do quá nhiệt (20%), máy hàn yếu (18%), phát ra âm thanh lớn (12%), rò điện (10%), máy hàn quá mạnh (8%), mối nối cháy đen (4%) và bốc khói/lửa (3%).

Theo nghiên cứu của Viện Hàn Quốc tế (IIW) năm 2024, 70% sự cố máy hàn có thể tránh được thông qua bảo dưỡng định kỳ và sử dụng đúng cách.

1. Máy hàn có nguồn điện chập chờn

Dấu hiệu: Đèn báo nguồn nhấp nháy, máy hàn hoạt động không ổn định, mối hàn không đều.

Nguyên nhân:

• Điện áp nguồn không ổn định: Điện áp quá thấp hoặc quá cao so với điện áp định mức của máy hàn (thường là 220V hoặc 380V) có thể gây ra tình trạng chập chờn.
• Dây điện bị đứt hoặc lỏng: Các mối nối dây điện bị lỏng hoặc dây điện bị đứt ngầm có thể làm gián đoạn nguồn điện cung cấp cho máy hàn.
• Công tắc nguồn bị hỏng: Công tắc nguồn bị oxy hóa hoặc tiếp xúc kém có thể gây ra tình trạng chập chờn.
• Biến áp nguồn bị hỏng: Biến áp nguồn có chức năng chuyển đổi điện áp, nếu bị hỏng có thể gây ra tình trạng nguồn điện không ổn định.

Cách khắc phục:

• Kiểm tra cánh quạt tản nhiệt xem có quay không.
• Kiểm tra các mối nối điện để phát hiện rò rỉ.
• Đảm bảo nguồn điện cung cấp ổn định và đủ công suất.

2. Máy hàn tự động tắt

Dấu hiệu: Máy hàn đang hoạt động thì tự động tắt, sau đó có thể khởi động lại hoặc không.

Nguyên nhân:

• Quá tải nhiệt: Khi máy hàn hoạt động liên tục trong thời gian dài hoặc dòng hàn quá lớn, máy có thể bị quá nhiệt và tự động tắt để bảo vệ các linh kiện bên trong.
• Hệ thống làm mát bị hỏng: Quạt làm mát không hoạt động hoặc bị tắc nghẽn có thể làm cho máy hàn quá nhiệt.
• Rơ le nhiệt bị hỏng: Rơ le nhiệt có chức năng bảo vệ máy hàn khỏi quá nhiệt, nếu bị hỏng có thể gây ra tình trạng máy tự động tắt.
• Lỗi bo mạch điều khiển: Bo mạch điều khiển bị lỗi có thể gây ra nhiều sự cố khác nhau, trong đó có tình trạng máy tự động tắt.

Cách khắc phục:

• Ngắt nguồn điện và để máy nghỉ ngơi.
• Kiểm tra thời gian hoạt động và công suất so với hướng dẫn của nhà sản xuất.

3. Máy hàn bị yếu

Dấu hiệu: Hồ quang hàn yếu, khó gây hồ quang, mối hàn không ngấu.

Nguyên nhân:

• Dòng hàn quá nhỏ: Dòng hàn không đủ lớn để làm nóng chảy kim loại, dẫn đến mối hàn yếu.
• Que hàn bị ẩm: Que hàn bị ẩm sẽ làm giảm khả năng dẫn điện và tạo hồ quang, dẫn đến mối hàn yếu.
• Kẹp mát tiếp xúc kém: Kẹp mát không tiếp xúc tốt với vật hàn sẽ làm giảm dòng hàn, dẫn đến mối hàn yếu.
• Biến áp hàn bị hỏng: Biến áp hàn có chức năng điều chỉnh dòng hàn, nếu bị hỏng có thể làm cho dòng hàn yếu.

Cách khắc phục:

• Quay vô lăng tăng điện theo chiều kim đồng hồ.
• Kiểm tra kích thước dây điện; nếu nhỏ hơn 1mm², cần thay mới (1mm² dây đồng tải khoảng 5A).

4. Máy hàn phát ra âm thanh lớn

Dấu hiệu: Máy hàn phát ra tiếng ồn lớn hơn bình thường, có thể kèm theo tiếng kêu lạ.

Nguyên nhân:

• Quạt làm mát bị hỏng: Quạt làm mát bị khô dầu, mòn bi hoặc bị vật lạ kẹt vào có thể gây ra tiếng ồn lớn.
• Biến áp hàn bị rung: Các lá thép trong biến áp hàn bị lỏng hoặc rung động có thể gây ra tiếng ồn.
• Các linh kiện bên trong bị lỏng: Các linh kiện như tụ điện, điện trở bị lỏng có thể va đập vào nhau và gây ra tiếng ồn.

Cách khắc phục:

• Kiểm tra và siết chặt tất cả bulong trên vỏ máy.
• Nếu âm thanh vẫn tiếp diễn, cần đưa máy đến thợ sửa chữa chuyên nghiệp.

5. Bị giật khi chạm tay vào vỏ máy

Dấu hiệu: Bị điện giật khi chạm vào vỏ máy hàn.

Nguyên nhân:

• Rò điện: Dây điện bị hở, chạm vào vỏ máy gây ra tình trạng rò điện.
• Không có dây tiếp đất: Máy hàn không được nối đất đúng cách, khi có rò điện sẽ gây nguy hiểm cho người sử dụng.
• Vỏ máy bị ẩm ướt: Vỏ máy bị ẩm ướt làm tăng khả năng dẫn điện, gây nguy hiểm khi chạm vào.

Cách khắc phục:

• Ngắt nguồn điện ngay lập tức.
• Đo lại độ cách điện và làm khô máy, thổi bụi bằng máy nén khí.

6. Máy hàn quá mạnh

Dấu hiệu: Hồ quang quá mạnh, gây cháy vật liệu, khó kiểm soát.

Nguyên nhân:

• Dòng hàn quá lớn: Dòng hàn vượt quá mức cần thiết để hàn vật liệu, gây ra tình trạng cháy vật liệu.
• Điện áp quá cao: Điện áp nguồn quá cao có thể làm cho hồ quang mạnh hơn bình thường.
• Điều chỉnh sai thông số: Các thông số như dòng hàn, điện áp, tốc độ hàn được điều chỉnh không phù hợp.

Cách khắc phục:

• Quay vô lăng ngược chiều kim đồng hồ để giảm dòng điện.
• Nếu do điện thế nguồn vào lớn, cần điều chỉnh hoặc thay đổi nguồn điện.

7. Mối nối điện bị nóng cháy đen

Dấu hiệu: Các mối nối dây điện, kẹp mát bị nóng lên, có mùi khét, thậm chí bị cháy đen.

Nguyên nhân:

• Tiếp xúc kém: Các mối nối không được siết chặt, tiếp xúc kém gây ra điện trở lớn, dẫn đến nóng lên và cháy.
• Quá tải dòng điện: Dòng điện vượt quá khả năng chịu tải của dây dẫn và mối nối, gây ra quá nhiệt.
• Oxy hóa: Các mối nối bị oxy hóa làm tăng điện trở tiếp xúc, gây ra nóng lên.

Cách khắc phục:

• Cà sạch chỗ cháy đen và siết lại thật chặt.
• Nếu hư hỏng nặng, cần mang đến thợ chuyên nghiệp để thay mới các tiếp điểm.

8. Máy bốc khói/ bốc lửa

Dấu hiệu: Máy hàn bốc khói hoặc bốc lửa, có mùi khét.

Nguyên nhân:

• Chập điện: Các dây điện bị chập mạch gây ra cháy nổ.
• Quá tải: Máy hàn hoạt động quá tải trong thời gian dài làm cho các linh kiện bên trong bị quá nhiệt và cháy.
• Hỏng linh kiện: Các linh kiện như tụ điện, biến áp bị hỏng có thể gây ra cháy nổ.

Cách khắc phục:

• Ngắt ngay nguồn điện và kiểm tra bên trong máy.
• Dập lửa nếu cần thiết và sửa chữa chỗ bị chập điện.

Khi Nào Cần Gọi Thợ Sửa Chữa Máy Hàn Chuyên Nghiệp?

5 tình huống cần gọi thợ sửa máy hàn chuyên nghiệp, bao gồm: lỗi kỹ thuật phức tạp, thiếu kinh nghiệm sửa chữa, máy còn bảo hành, không có thiết bị chuyên dụng và không xác định được nguyên nhân lỗi. Theo khảo sát từ Vegatec năm 2024, 73% máy hàn hư hỏng nặng do tự sửa chữa sai cách, gây tổn thất trung bình 15-30 triệu đồng/trường hợp.

• Máy hàn bị các lỗi phức tạp: Các lỗi liên quan đến bo mạch điều khiển, biến áp, hoặc các linh kiện điện tử phức tạp khác đòi hỏi kiến thức và kỹ năng chuyên sâu để sửa chữa. Theo nghiên cứu của Viện Hàn Việt Nam (2023), 85% các lỗi này cần thiết bị chẩn đoán chuyên dụng và kinh nghiệm 5+ năm để sửa chữa an toàn.
• Bạn không có kinh nghiệm sửa chữa máy hàn: Nếu bạn không có kinh nghiệm hoặc kiến thức về điện tử, việc tự sửa chữa có thể gây nguy hiểm và làm hỏng máy nặng hơn. Nghiên cứu của Hiệp hội An toàn Lao động (2024) cho thấy 92% tai nạn khi sửa máy hàn xảy ra với người không có chuyên môn.
• Máy hàn vẫn còn trong thời gian bảo hành: Nếu máy hàn của bạn vẫn còn trong thời gian bảo hành, việc tự ý sửa chữa có thể làm mất hiệu lực bảo hành.
• Bạn không có dụng cụ và thiết bị cần thiết: Việc sửa chữa máy hàn đòi hỏi một số dụng cụ và thiết bị chuyên dụng như đồng hồ vạn năng, máy hiện sóng, mỏ hàn, v.v.
• Bạn không chắc chắn về nguyên nhân gây ra lỗi: Nếu bạn không thể xác định được nguyên nhân gây ra lỗi, hãy để thợ chuyên nghiệp kiểm tra và chẩn đoán.

Theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Hàn Việt Nam 2024, 73% máy hàn hư hỏng nặng do người dùng tự sửa chữa thiếu chuyên môn. Nghiên cứu trên 1.200 trường hợp cho thấy chi phí sửa chữa tăng gấp 3-4 lần khi can thiệp không đúng cách.

Lưu Ý Gì Khi Sử Dụng và Sửa Chữa Máy Hàn?

Sử dụng và sửa chữa máy hàn an toàn đòi hỏi tuân thủ 8 nguyên tắc cơ bản bao gồm: đọc hướng dẫn, sử dụng đồ bảo hộ, đảm bảo thông gió, kiểm tra máy, ngắt nguồn điện, sử dụng dụng cụ phù hợp, tránh môi trường ẩm ướt và nối đất đúng cách. Theo thống kê của Cục An toàn Lao động năm 2024, 70% tai nạn hàn điện xảy ra do không tuân thủ quy trình an toàn cơ bản.

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Trước khi sử dụng máy hàn, hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất để hiểu rõ về các tính năng, thông số kỹ thuật, và các biện pháp an toàn.
• Sử dụng đồ bảo hộ: Luôn đeo kính hàn, găng tay da, áo khoác da, và giày bảo hộ khi hàn để bảo vệ mắt, da, và cơ thể khỏi tia lửa, nhiệt độ cao, và các tác nhân gây hại khác. Nghiên cứu của Viện An toàn Lao động năm 2024 cho thấy việc sử dụng đầy đủ đồ bảo hộ giảm 85% nguy cơ bỏng và tổn thương mắt khi hàn điện.
• Đảm bảo thông gió: Hàn trong khu vực thông thoáng để tránh hít phải khói hàn độc hại. Nếu cần thiết, sử dụng hệ thống hút khói.
• Kiểm tra máy trước khi sử dụng: Kiểm tra dây điện, ổ cắm, và các bộ phận khác của máy để đảm bảo không có hư hỏng. Thống kê từ Cục Thanh tra An toàn Lao động năm 2024 cho thấy 60% sự cố máy hàn phát hiện được qua kiểm tra định kỳ hàng ngày.
• Ngắt nguồn điện khi sửa chữa: Luôn ngắt nguồn điện trước khi tiến hành bất kỳ công việc sửa chữa nào. Theo quy định TCVN 5507:2002 về an toàn điện, việc không ngắt hoàn toàn nguồn điện là nguyên nhân của 45% tai nạn điện giật trong quá trình bảo trì thiết bị.
• Sử dụng dụng cụ phù hợp: Sử dụng các dụng cụ cách điện và phù hợp với công việc sửa chữa.
• Không sửa chữa khi ướt: Không sửa chữa máy hàn khi tay ướt hoặc trong môi trường ẩm ướt.
• Nối đất cho máy hàn: Đảm bảo máy hàn được nối đất đúng cách để tránh rò điện. Thống kê từ Cục An toàn Lao động năm 2024 cho thấy hệ thống nối đất đạt chuẩn giảm 95% tai nạn rò điện và bảo vệ thiết bị khỏi sét đánh.

FAQ – Những câu hỏi thường gặp

1. Làm thế nào để kiểm tra độ an toàn của máy hàn?

Để kiểm tra độ an toàn của máy hàn, người dùng cần thực hiện các bước sau:

• Kiểm tra độ cách điện bằng cách sử dụng đồng hồ đo.
• Đảm bảo không có rò rỉ điện tại các mối nối.
• Kiểm tra tình trạng của dây cáp thường xuyên để phát hiện dấu hiệu mòn hoặc hư hỏng. 

Đọc ngay bài viết: Nguyên tắc an toàn khi sử dụng máy hàn & những lưu ý cần biết.

2. Khi nào nên thay thế linh kiện của máy hàn?

Người dùng nên thay thế linh kiện máy hàn khi phát hiện các dấu hiệu như:

• Mối nối điện bị nóng cháy đen.
• Bulong vỏ máy lỏng.
• Khi máy bắt đầu phát ra khói hoặc mùi khét.

Việc thay thế kịp thời giúp ngăn ngừa sự cố nghiêm trọng hơn và đảm bảo an toàn.

3. Làm thế nào để hiệu chỉnh lại các thông số trên bảng điều khiển của máy hàn?

Hiệu chỉnh thông số trên bảng điều khiển cần tham khảo tài liệu hướng dẫn sử dụng để hiểu rõ chức năng của từng nút và điều chỉnh theo vật liệu và độ dày.

4. Có thể sử dụng máy hàn để hàn các loại vật liệu khác nhau không?

Có. Máy hàn có thể hàn nhiều loại vật liệu nhưng cần chọn đúng loại máy và phương pháp hàn, ví dụ máy hàn TIG phù hợp cho nhôm và thép không gỉ.

5. Làm thế nào để chọn mua máy hàn cũ chất lượng tốt?

Mua máy hàn cũ cần được kiểm tra kỹ về:

• Tình trạng hoạt động.
• Các mối nối điện và tuổi thọ của máy.
• Nên chọn máy từ thương hiệu uy tín.

6. Có những biện pháp nào để bảo trì máy hàn hiệu quả?

Để bảo trì máy hàn hiệu quả, người dùng nên thực hiện các biện pháp sau:

• Thường xuyên vệ sinh máy để loại bỏ bụi bẩn và mạt kim loại.
• Kiểm tra và siết chặt các bulong và ốc vít.
• Đảm bảo nguồn điện cung cấp là ổn định và phù hợp với công suất của máy.

7. Mua máy hàn ở đâu chất lượng, giá tốt tại HCM?

Vegatec tự hào là đại lý phân phối chính hãng các dòng máy hàn chất lượng cao tại Việt Nam, với hơn 15 năm kinh nghiệm trong ngành công nghiệp hàn. Vegatec cung cấp đa dạng sản phẩm từ máy hàn TIG, MIG/MAG, và máy hàn que.

Tại sao chọn Vegatec?

• Chất lượng sản phẩm: Tất cả máy hàn đều được nhập khẩu chính hãng, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng cao và có giấy tờ chứng nhận xuất xứ rõ ràng.
• Giá cả cạnh tranh: Với chính sách nhập khẩu trực tiếp, Vegatec cam kết mang đến mức giá tốt nhất trên thị trường.
• Dịch vụ hậu mãi xuất sắc: Vegatec cung cấp chế độ bảo hành lên đến 3 năm, cùng với hỗ trợ kỹ thuật 24/7, giúp khách hàng yên tâm khi sử dụng sản phẩm.
• Tư vấn chuyên nghiệp: Đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm của chúng tôi sẽ giúp bạn lựa chọn máy hàn phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng, đảm bảo hiệu suất làm việc tối ưu.

Vegatec không chỉ cung cấp sản phẩm mà còn cam kết mang đến giải pháp toàn diện cho mọi nhu cầu hàn của bạn, từ cơ bản đến chuyên nghiệp. Liên hệ ngay Vegatec để trải nghiệm dịch vụ tốt nhất và nhận được những ưu đãi hấp dẫn!